Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2013

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ



Η πρώτη σταυροφορία και η ίδρυση του βασιλείου της Ιερουσαλήμ


Το βασίλειο της Ιερουσαλήμ και η φράγκικη Ανατολή, 1100-1187


Το βασίλειο της Άκρας και οι τελευταίες σταυροφορίες


Oι σταυροφορίες βρίσκονται στο επίκεντρο της Μεσαιωνικής Ιστορίας είτε τις θεωρούμε τη συγκλονιστικότερη και κατ' εξοχήν ρομαντική χριστιανική περιπέτεια είτε την τελευταία από τις βαρβαρικές επιδρομές. Πριν αρχίσουν οι σταυροφορίες, το κέντρο του πολιτισμού μας βρισκόταν στο Βυζάντιο και στις χώρες του Αραβικού Χαλιφάτου. Πριν σβήσουν, η ηγεμονία του πολιτισμού είχε περάσει στη Δυτική Ευρώπη. Από τη μεταβίβαση αυτή γεννήθηκε η νεότερη ιστορία. Για να καταλάβουμε ξεκάθαρα όμως αυτό το ζήτημα, πρέπει να κατανοήσουμε όχι μόνο τις εκάστοτε συνθήκες στη Δυτική Ευρώπη που οδήγησαν στη σταυροφορική παρόρμηση, αλλά -ίσως ακόμη περισσότερο- τις περιστάσεις στην Ανατολή που άνοιξαν το δρόμο στους Σταυροφόρους και ευνόησαν την προέλαση και την αποχώρησή τους. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας όσα συνέβαιναν από τον Ατλαντικό ως τη Μογγολία. Αν δούμε την ιστορία από την πλευρά μόνο των Φράγκων ή μόνο των Αράβων ή ακόμη μόνο από την πλευρά των κυριότερων θυμάτων τους, των χριστιανών της Ανατολής, η σημασία τους θα μας διαφύγει. Γιατί, όπως συμπεραίνει ο Γίββων, η ιστορία των Σταυροφοριών υπήρξε η ιστορία μιας παγκόσμιας διαμάχης.

Στον δεύτερο τόμο περιγράφεται η κατάσταση των φραγκικών κρατών της Ουτρεμέρ από την ανάρρηση στο θρόνο του Βαλδουίνου Α΄ ως την ανακατάληψη της Ιερουσαλήμ από τον Σαλαδίνο. 

“Υπέρτατο καθήκον του ιστορικού είναι να γράφει Ιστορία, με άλλα λόγια να επιχειρήσει να αφηγηθεί σε ενιαία και ρέουσα συνέχεια τα μεγαλύτερα γεγονότα και κινήματα που αναστάτωσαν τις ανθρώπινες τύχες.” (Steven Runciman)


Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

Ο ήσυχος Αμερικανός



Βιετνάμ, δεκαετία του '50. Ο βρετανός δημοσιογράφος Φάουλερ ζει στη Σαϊγκόν και καλύπτει την εξέγερση των Βιετναμέζων κατά της γαλλικής αποικιοκρατίας. Έχει μιαν όμορφη βιετναμέζα ερωμένη, περιφέρει τον ευρωπαϊκό σκεπτικισμό του και αφουγκράζεται τη βουή της πόλης. 

Και τότε εμφανίζεται ένας νεαρός, ευγενικός Αμερικανός, ο Πάιλ, πράκτορας των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, που έχει ως στόχο να υπονομεύσει τη γαλλική κυριαρχία στην περιοχή, προκειμένου το Βιετνάμ να περιέλθει στην αμερικανική επιρροή. Είναι ιδεαλιστής, ηθικολόγος, φανατικός οπαδός του καλού και αδιάλλακτος εχθρός του κακού. Αν και συνδέεται φιλικά με τον Φάουλερ, του αποσπά την ερωμένη, την οποία σκοπεύει να παντρευτεί για να τη σώσει από τη διαφθορά. Αυτός ο καλός, ο ήσυχος Αμερικανός δεν διστάζει να οργανώσει μια τρομοκρατική βομβιστική επίθεση στην καρδιά της Σαϊγκόν με πολλά θύματα, ανάμεσά τους και παιδιά. 

Είναι η στιγμή που ο Φάουλερ αποφασίζει να εγκαταλείψει τη βολική ουδετερότητά του και να έρθει σε συνενόηση με τους αντάρτες... 

Ο Γκρην περιγράφει με ακρίβεια και βάθος τα διλήμματα του κεντρικού ήρωά του, το ερωτικό πάθος και τη ζηλοτυπία, το ζήτημα της ατομικής ευθύνης, την οδυνηρή ενδοσκόπηση στην οποία προβαίνει για να εξακριβώσει τα βαθύτερα κίνητρα των πράξεών του (δρα από ηθική αγανάκτηση; από πολιτική πεποίθηση; ή από ζήλια;). 

Ο Γκρην ασκεί επίσης -με προφητικό τρόπο- κριτική στην αμερικανική πολιτική. Καταδικάζει -πολλά χρόνια πριν από την αμερικανική εμπλοκή στο Βιετνάμ, πριν από την επέμβαση στο Ιράκ και την αλαζονική πεποίθηση των ΗΠΑ ότι αποτελούν την ενσάρκωση του υπέρτατου αγαθού και ότι αποστολή τους είναι να το επιβάλουν στον υπόλοιπο κόσμο.

Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

Ηράκλειτος



Κήρυγμα για στάση ζωής: Μια εξ υπαρχής προσέγγιση στον ηρακλείτειο στοχασμό 

[...] Τελειώνοντας θέλω να υπογραμμίσω, ότι η παρούσα εργασία δέν αποτελεί μουσειακή έρευνα και δέν κάνει ιστορία της φιλοσοφίας. Σκοπός μου είναι να παρουσιαστή μια θεωρία, μια αντίληψη και στάση ζωής, όπως κατά τη γνώμη μου τη διακήρυξε ο Εφέσιος σοφός, ώστε αυτή να ζυγιστή μέσα στα σημερινά δεδομένα και να εκτιμηθή η αξία, που μπορεί να έχει για τη σύγχρονη ζωή. Αναγνωρίζω ότι, στην προσπάθεια μου να προσεγγίσω το ηρακλείτειο νόημα, έρχομαι σε συχνή αντιπαράθεση με μεγάλους και έγκυρους ερευνητές - αναπόφευκτο: αν πραγματικά θέλουμε η φιλοσοφία όχι να αναμασά τα ειπωμένα, αλλά ν' αναζητά την αλήθεια, δέν μπορεί παρά να πρόκειται για μια μαχόμενη φιλοσοφία. Και βέβαια αισθάνομαι ότι σ' αυτήν την προσπάθεια συμπορεύομαι με τον αναγνώστη, σε όσην έκταση έχει και τούτος την ίδια επιθυμία με μένα. Αλλά πάντως, για το προκείμενο θέμα μας, τον ειδοποιώ από τώρα ότι: ...στο τέλος η γεύση βγαίνει πικρή... 

(από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2013

Εθνικοσοσιαλισμός



Κίνημα, κόμμα, κράτος 


Συγγραφέας Λαναράς Κώστας 

Έξι δεκαετίες πέρασαν από την ήττα του γερμανικού καθεστώτος στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη "δαιμονοποίηση" της Εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας από τους νικητές δυτικούς και ανατολικούς. Από τις αρχές της δεκαετίας του '90 όμως, οι νέοι ιστορικοί επιχειρούν ν' αλλάξουν την οπτική γωνία θεώρησης των ιδεολογικών δεδομένων και αξιόλογησης των πολεμικών συμβάντων που συντάραξαν τον 20ο αιώνα. Και το πετυχαίνουν, ανατρέποντας την απολυτότητα της κυριαρχούσας μέχρι τότε ιστορικής σκέψης. Σήμερα πρέπει να απαντηθούν τα ερωτήματα: Τι ήταν τελικά το Τρίτο Ράιχ; Ποιες οι δομές του; Πώς λειτουργούσε; Τί σήμαινε Εθνικοσοσιαλισμός; Τί έχει απομείνει; Πώς έβλεπαν και γιατί προσκύνησαν τον Φύρερ Χίτλερ οι Γερμανοί; Πώς και γιατί τον μυθοποίησαν αρνητικά οι ιστορικοί; Όλα αυτά απαντώνται στη μελέτη του Κώστα Λαναρά. Για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία εκδίδεται βιβλίο που πραγματεύεται συνολικά το θέμα "Εθνικοσοσιαλισμός: κίνημα, κόμμα, κράτος" από την περίοδο της γερμανικής αυτοκρατορίας (1871-1914). Τα κεφάλαιά του αναλύουν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης κι ό,τιδήποτε επακολούθησε μέχρι το τέλος του πολέμου το 1945.

Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2013

Τα ωραιότερα Εθνικά Πάρκα της Ευρώπης


 Η Φύση στα καλύτερά της

Γρανιτένιες βουνοκορφές, δάση από δέντρα οξιάς, υπόγειοι υδροφόροι ορίζοντες και μοναδικά είδη χλωρίδας και πανίδας.


Τα καλύτερα Εθνικά Πάρκα της Ευρώπης, όπου κανείς μπορεί να απαντήσει εντυπωσιακά τοπία όπως λιτά περιγράφονται παραπάνω, σύμφωνα με το Lonely Planet, είναι τα εξής:


Dartmoor National Park, Μεγάλη Βρετανία



Το Dartmoor θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «ένα βρετανικό τοπίο στην πιο αρχέγονη μορφή του».


Οι ιστορίες για τους ακέφαλους ιππείς που καταδίωκαν αρχαίους τάφους, τα ανατριχιαστικά χέρια που... έβγαζαν εκτός δρόμου τα οχήματα καθώς και μια... «επίσκεψη» στην περιοχή από τον ίδιο το... Διάβολο, έχουν προσδώσει στο Dartmoor τέτοια «τρομακτική φήμη», που αποτέλεσε ένα από τα αγαπημένα σκηνικά γνωστών συγγραφέων όπως ο Sir Arthur Conan Doyle και η Agatha Christie.



Τα μονοπάτια του Εθνικού Πάρκου Dartmoor θεωρούνται από τα καλύτερα που μπορεί να επισκεφθεί κανείς στη Μεγάλη Βρετανία.

Plitvice Lakes National Park, Κροατία



Μέσα στο Εθνικό Πάρκο υπάρχουν 16 λίμνες, σκαρφαλωμένες ψηλά στα δάση των Δαλματικών Άλπεων, οι οποίες δημιουργήθηκαν από τα φράγματα από ασβεστόλιθο και δολομίτη. Τα πλούσια μεταλλικά στοιχεία που περιέχουν τα νερά των λιμνών, και τα οποία έρχονται από τους ποταμούς Bijela και Crna και τα υπόγεια ρεύματα, δίνουν ανάλογα με τις συγκεντρώσεις και διαφορετικό χρώμα σε αυτά: άλλες φορές ένα έντονο τιρκουάζ και άλλες φορές πιο πρασινωπό ή γαλάζιο. Το μαγευτικό τοπίο συμπληρώνουν καταρράκτες και πλούσια βλάστηση. Το χειμώνα οι καταρράκτες παγώνουν, προσφέροντας μοναδικές εικόνες στους επισκέπτες του πάρκου.


Abruzzo National Park, Ιταλία 


Βρίσκεται σχεδόν δύο ώρες μακριά από τη Ρώμη και αποτελεί ένα από τα μέρη που πρέπει να βάλει κανείς στη λίστα «πρέπει να δω» όταν βρεθεί στην Ιταλία. Το Πάρκο αποτελεί ένα από τα ελάχιστα φυσικά περιβάλλοντα που ζουν η καφέ αρκούδα των Απεννίνων, ο άγριος λύγκας, οι λύκοι των Απεννίνων και ο βασιλικοί αετός.

Cíes Islands National Park, Ισπανία 



Λίγο πέρα από τις ακτές της Γαλικίας στον Ατλαντικό Ωκεανό βρίσκεται μια συστάδα τριών νησιών, που οι κάτοικοι της περιοχής θεωρούν ως τη δική τους «Καραϊβική». Κάποτε αποτελούσαν καταφύγιο πειρατών, τώρα είναι διάσημα ως προορισμός εξόρμησης για σαββατοκύριακα, καθώς βρίσκονται σε απόσταση 40 λεπτών με το φέρυ από τη Baiona.


Και στα τρία νησιά -Illa de Monteagudo, Illa do Faro και Illa do San Martiño- δεν επιτρέπονται τα αυτοκίνητα ενώ μπορεί κανείς να τα επισκεφτεί από τον Απρίλιο μέχρι το Σεπτέμβριο.


Lauterbrunnen Valley National Park, Ελβετία 



Δεν είναι λίγα τα μέρη που θα μπορούσε να επιλέξει κανείς στις Άλπεις, όμως ένα από τα καλύτερα είναι η κοιλάδα Lauterbrunnen, με παραμυθένια τοπία που σου κόβουν την ανάσα. 


Εκεί βρίσκεται και ο μοναδικός παγωμένος καταρράκτης της Ευρώπης που είναι προσβάσιμος μέσα από το εσωτερικό ενός βουνού.


thulebooks.gr

Μια γυναίκα στο Βερολίνο



Το βιβλίο Μία γυναίκα στο Βερολίνο είναι ένα συναρπαστικό ημερολόγιο πολέμου και κατοχής που δεν συγκρίνεται με κανένα άλλο παρόμοιο. Πρόκειται για τη ματιά ενός θύματος, μιας γυναίκας που βιώνει και καταγράφει την ανελέητη επίθεση σε βάρος ενός άμαχου πληθυσμού. Η αφήγησή της χαρακτηρίζεται από θάρρος, από εντυπωσιακή πνευματική εντιμότητα και από τις ασυνήθιστες δυνατότητές της να αντιλαμβάνεται και να παρατηρεί. Είναι μία από τις συγκλονιστικότερες προσωπικές αφηγήσεις σχετικά με τις συνέπειες του πολέμου και της ήττας. Είναι επίσης ένα από τα πλέον αποκαλυπτικά κομμάτια κοινωνικής ιστορίας που θα μπορούσε να φαντασθεί κανείς. 
 - ΑΝΤΟΝΙ ΜΠΙΒΟΡ 

Mία εκπληκτική μαρτυρία - το εξαιρετικό ημερολόγιο μιας γυναίκας που βίωσε από πρώτο χέρι τη ρωσική κατοχή του Βερολίνου. Για οχτώ εβδομάδες, καθώς το Βερολίνο έπεφτε στα χέρια του ρωσικού στρατού, μία νεαρή γυναίκα που ζούσε μόνη της στην πόλη κατέγραψε τις καθημερινές εμπειρίες της ίδιας και των γειτόνων της, αποφασισμένη να περιγράψει την κοινή μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων. Χωρίς κανένα οίκτο απέναντι στον εαυτό της, αλλά με μοναδική οξυδέρκεια και ενάργεια, η ανώνυμη συγγραφέας περιγράφει μια λεηλατημένη πόλη και τους περιδεείς κατοίκους της που αγωνίζονται σκληρά για να επιβιώσουν μέσα στα ερείπια, χωρίς τροφή, θέρμανση ή νερό. Με καθαρό βλέμμα και δίχως περιττούς συναισθηματισμούς περιγράφει τις ανθρώπινες αντιδράσεις των Βερολινέζων συμπατριωτών της αλλά και τη δειλία τους, καθώς η αξιοπρέπειά τους καταρρακώνεται πρώτα από την πείνα και έπειτα από τους Ρώσους. Με παραστατικές λεπτομέρειες που σοκάρουν με την αμεσότητά τους, αφηγείται τις ταπεινώσεις στις οποίες υποβάλλονται πάντα οι γυναίκες σε μια πόλη υπό κατοχή: τους βιασμούς που υφίστανται οι περισσότερες, ανεξαρτήτως κάλλους ή ηλικίας. Μέσα από αυτές τις δοκιμασίες, η ίδια διατηρεί την αισιοδοξία της, την αξιοπρέπεια και την εκπληκτική θέλησή της να επιβιώσει μέχρις ότου αποκατασταθούν η ομαλότητα και η ασφάλεια στην πόλη της. Το βιβλίο Μία γυναίκα στο Βερολίνο είναι ένα σημαντικό ντοκουμέντο και ταυτόχρονα ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο.

Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013

Χριστουγεννιάτικες ταξιδιωτικές ιστορίες



Tης Μαριας Tοπαλη
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_17/12/2010_425995

Σκληρό εξώφυλλο που το κοσμεί πίνακας νατουραλιστικής αισθητικής - μια λονδρέζικη σκηνή δρόμου. Χρώματα ζεστά, κόκκινο, κεραμιδί, καφέ. Ο τίτλος πλαγιαστός, σαν σφραγίδα πάνω σε αποσκευή ή σαν βίζα εισόδου σε διαβατήριο. Η εμφάνιση αυτού του ιδιαίτερα δυνατού βιβλίου υποβάλλει, άραγε, ήδη μια συγκεκριμένη «ανάγνωση» των Χριστουγέννων; Ο τίτλος, πάντως, είναι ελαφρώς παραπλανητικός: «Χριστουγεννιάτικες ταξιδιωτικές ιστορίες», μαζί με το «περιτύλιγμα» παραπέμπει ευθέως σε λόρδους και εξερευνητές και αξιωματικούς που γεύονται γαλοπούλα και πουτίγκα στις Ινδίες, στη Σαχάρα, στον Υπερσιβηρικό. 

Όλα τούτα υπάρχουν στο βιβλίο; υπάρχουν όμως κι άλλα. Κατ' αρχάς, ο χαρακτηρισμός «ταξιδιωτικές» θα πρέπει να νοηθεί υπό την ευρύτερη δυνατή έννοια, αφού ανθολογούνται επίσης ημερολόγια και επιστολές από Χριστούγεννα στο μέτωπο ή στα καταναγκαστικά έργα. Οι αγγλόφωνοι αφηγητές κυριαρχούν. Υπάρχουν όμως και Σκανδιναβοί, Ρώσοι, γερμανόφωνοι και γαλλόφωνοι, διάσημοι όπως ο Τολστόι, ο Νάνσεν, ο Γκωτιέ και ο Φοντάνε ή λιγότερο γνωστοί, όπως ο λοχίας Μπουργκόν (συνάγεται πως πολεμούσε με τον Ναπολέοντα στη Ρωσία) και ο υπολοχαγός Γιόχαν Νίμαν (αφηγείται τον ποδοσφαιρικό αγώνα Σκωτσέζων εναντίον Σαξόνων στα χαρακώματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τη διάρκεια αυτοσχέδιας χριστουγεννιάτικης ανακωχής). 


Το πνεύμα των ημερών 


Για όσους και όσες πιστεύουν στα Χριστούγεννα και συγκινούνται από το φως που επιστρέφει, την ελπίδα που γεννιέται στις ψυχές, τη μαγεία των βόρειων μύθων, του πάγου, της φωτιάς που τριζοβολά  για όσους και όσες γοητεύονται, εξίσου, από τον δυναμισμό των εξερευνήσεων και των ανακαλύψεων, η αφήγηση του νομπελίστα Φρίντγιοφ Νάνσεν, εγκλωβισμένου «στον απώτατο Βορρά» το 1895, στους -28,5 έως -38 βαθμούς Κελσίου θα αποτελέσει ανεκτίμητο απόκτημα. Μπροστά στη φωτιά, ο Νάνσεν φιλοσοφεί και στοχάζεται, περπατά στον πάγο και διαλογίζεται θαυμάζοντας το βόρειο σέλας. Επιλέξτε αυτή την ιστορία για να τη διαβάσετε μεγαλόφωνα στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι ή στην παρέα μπροστά στο τζάκι: οι λέξεις του θερμαίνουν με το βάθος και την αισιόδοξη βεβαιότητα που αποπνέουν.

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013

Χριστουγεννιάτικες ιστορίες




Στο βιβλίο Χριστουγεννιάτικες ιστορίες του Κ. Ντίκενς περιλαμβάνονται: Η χριστουγεννιάτικη ιστορία (1843) και Οι καμπάνες (1844). Οι ιστορίες αυτές έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό όταν πρωτοκυκλοφόρησαν και εξακολουθούν μέχρι τις μέρες μας να είναι εξαιρετικά δημοφιλείς και να αποτυπώνουν με ανεπανάληπτο τρόπο την ατμόσφαιρα των γιορτών. 

"Σ' αυτό το μικρό βιβλίο προσπάθησα να αποτυπώσω το πνεύμα μιας ιδέας, που δε θα στενoχωρούσε τους αναγνώστες μου... ούτε και θα τους έφερνε σε σύγκρουση με τον εαυτό τους, με τους άλλους, με την εποχή ή μ' εμένα. Eίθε να βρει μια γωνιά στα σπίτια τους να φωλιάσει. Kαι κανείς να μην το διώξει. Ποτέ". 

 - KAPOΛOΣ NTIKENΣ, Δεκέμβριος 1843

Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2013

Το φιλελληνικό κίνημα στη Δανία



Το φιλελληνικό κίνημα στη Δανία δεν παρουσιάζει το μέγεθος και τη δύναμη των αντίστοιχων κινημάτων κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής. Λαμβάνοντας όμως υπ' όψιν τα γεωγραφικά όρια της Δανίας, μιας χώρας μακριά από τις δραματικές εξελίξεις των πολιτικών γεγονότων και των καθεστωτικών ανατροπών στην κεντρική και νότια Ευρώπη του 19ου αιώνα καθώς και την σοβαρότητα των εσωτερικών προβλημάτων της Δανίας είναι αξιέπαινη η έμπρακτη συμπαράσταση του δανικού λαού στη σκληρή δοκιμασία των Ελλήνων. Ο απόηχος του αγώνα για την ανάκτηση της ελευθερίας του, ενός μικρού λαού, χριστιανικού όπως ήταν ο ελληνικός, ενάντια μιας αλλόθρησκης αυτοκρατορίας όπως ήταν η οθωμανική είχε ευαισθητοποιήσει πολίτες ανεξαρτήτου ηλικίας και κοινωνικής θέσης. [...] 

Στις δραστηριότητες της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος έρχεται να προστεθεί μία ακόμη έκδοση για την υλοποίηση της οποίας οφείλω ευχαριστίες στην Εταιρεία και ιδιαίτερα στον Γενικό Γραμματέα της Εταιρείας κ. Ιωάννη Μαζαράκη - Αινιάνα. [...] 

(από την εισαγωγή του βιβλίου) 

 Περιέχονται τα κείμενα: 
- Πρόλογος 
- Εισαγωγή 
- Η έκφραση του φιλελληνισμού στη διάρκεια του Αγώνα 
- Οι φιλέλληνες στην Ελλάδα 
- Μαρτυρία του Anthon Frederic Tscherning 
- Η εφημερίδα Graekervennen 
- Ο Φιλέλλην και άλλα φιλελληνικά έντυπα 
- Τρεις καλλιτέχνες 
- Βιβλιογραφία 
- Προέλευση εικόνων κατά συλλογές

Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2013

ΚΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΦΥΛΕΣ



…Όπως όλοι οι ιεροί θεσμοί, το σύστημα της κάστας βασίζεται στην ίδια τη φύση των πραγμάτων ή ακριβέστερα, σε μια όψη της, και συνεπώς σε μια πραγματικότητα που, υπό ορισμένες περιστάσεις, δεν μπορεί παρά να εκδηλωθεί. Αυτό ισχύει εξίσου και για την άλλη όψη, που αναφέρεται στην ισότητα των ανθρώπων ενώπιον του Θεού. Εν ολίγοις, για να δικαιώσουμε το σύστημα της κάστας αρκεί να θέσουμε της εξής ερώτηση: υπάρχει ποικιλία ως προς της ιδιότητες και την κληρονομικότητα; Αν ναι, τότε το σύστημα της κάστας αποτελεί μια δυνατότητα και είναι νομότυπο. Στην περίπτωση απουσίας καστικών διαχωρισμών, όπου έχει επιβληθεί από την παράδοση, το μόνο ερώτημα είναι: είναι οι άνθρωποι ίσοι, όχι απλά από την άποψη της ζωικής φύσης τους, το οποίο δεν αμφισβητείται εδώ, αλλά από την άποψη του τελικού προορισμού τους; Εφόσον κάθε άνθρωπος έχει μια αθάνατη ψυχή, αυτό είναι σίγουρο. Συνεπώς σε μια ορισμένη παραδοσιακή κοινωνία αυτή η οπτική μπορεί να υπερισχύσει της άλλης, για την οποία προέχει η διαφοροποίηση των ιδιοτήτων. Η αθανασία της ψυχής είναι η αξιωματική αρχή της θρησκευτικής «ισοπολιτείας», ακριβώς όπως ο ημι-θεϊκός χαρακτήρας του νου, και άρα της διανοητικής ελίτ, αποτελεί το αξίωμα του καστικού συστήματος…

…Ποιές είναι οι βασικές τάσεις της ανθρώπινης φύσης με τις οποίες συνδέονται οι κάστες, λιγότερο ή περισσότερο άμεσα; Θα μπορούσαν να προσδιοριστούν ως διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης της εμπειρικής πραγματικότητας. Με άλλα λόγια η βασική τάση στον άνθρωπο συνδέεται με τη συναίσθηση ή συνείδηση του τι είναι «πραγματικό». Για τον βραχμάνο – τον καθαρά διανοητικό, θεωρητικό και ιερατικό τύπο – πραγματικό είναι το αναλλοίωτο, το υπερβατικό. Ενδόμυχα δεν «πιστεύει» ούτε στη «ζωή» ούτε στη «γη». Κάτι μέσα του παραμένει ξένο στην αλλαγή και στην ύλη. Αυτή είναι η εσωτερική του προδιάθεση – που μπορεί να ονομαστεί και «εξιδανικευμένη ζωή» του – όποιες κι αν είναι οι προσωπικές αδυναμίες που την αμαυρώνουν. Ο ξατρίγια –ο «ιπποτικός» τύπος – κατέχει οξεία ευφυΐα που όμως στρέφεται περισσότερο προς τη δράση και την ανάλυση παρά προς τη θεωρία και τη σύνθεση. Η δύναμή του έγκειται ιδιαίτερα στον ισχυρό χαρακτήρα του. Αντισταθμίζει την επιθετικότητα της ενέργειάς του με τη γενναιοδωρία, και την παθιασμένη φύση του με την ευγένεια, τον αυτό-έλεγχο και το μεγαλείο της ψυχής. Γι’ αυτόν τον ανθρώπινο τύπο, πραγματική είναι η δράση, γιατί μέσω της δράσης καθορίζονται, μεταβάλλονται και ταξινομούνται τα πράγματα. Χωρίς δράση δεν υπάρχει ούτε αρετή, ούτε τιμή, ούτε δόξα. Ο ξατρίγια πιστεύει μάλλον στην αποτελεσματικότητα της δράσης παρά στο μοιραίο μιας δεδομένης κατάστασης. Περιφρονεί τη σκλαβιά των γεγονότων και ασχολείται μόνο με το καθορίζει την τάξη τους, να ξεκαθαρίζει το χάος, να κόβει Γόρδιους δεσμούς. Έτσι, όπως για το βραχμάνο όλα είναι μεταβλητά και ψεύτικα εκτός από το Αιώνιο και όσα συνδέονται με Αυτό (αλήθεια, γνώση, θεωρία, τελετουργία, Οδός), το ίδιο για τον ξατρίγια όλα είναι αβέβαια και περιφερειακά εκτός από τις σταθερές του ντάρμα (δράση, τιμή, αρετή, δόξα, ευγένεια) από το οποίο εξαρτώνται γι’ αυτόν όλες οι αξίες. Αυτή η οπτική μπορεί να μεταφερθεί στο θρησκευτικό πεδίο χωρίς καμμιά ουσιαστική αλλαγή ως προς την ψυχολογική της ποιότητα. 

 Για τον βαΐσια – τον έμπορο, τον χωρικό, τον χειροτέχνη, τον άνθρωπο που οι δραστηριότητές του είναι άμεσα συνδεδεμένες με υλικές αξίες όχι απλώς εκ των πραγμάτων και συμπτωματικά, αλλά δυνάμει της εσωτερικής φύσης του – πραγματικά είναι τα πλούτη, η ασφάλεια, η προκοπή και η ευμάρεια. Ενστικτωδώς στη ζωή του οι άλλες αξίες είναι δευτερεύουσες και ενδόμυχα δεν «πιστεύει» σ’ αυτές. Τα ιδανικά του περιορίζονται στο πεδίο της οικονομικής σταθερότητας, της υλικής τελειοποίησης της εργασίας και του κέρδους, όταν δε αυτά μεταφέρονται στο θρησκευτικό πεδίο διαμορφώνονται αποκλειστικά σε μια προοπτική συσσώρευσης αξίας εν όψει μιας μετά θάνατον εξασφάλισης. Εξωτερικά αυτή η νοοτροπία είναι ανάλογη με του βραχμάνου εξαιτίας του στατικού και ειρηνικού χαρακτήρα της. Απομακρύνεται όμως πολύ τόσο από τη νοοτροπία του βραχμάνου όσο και του ξατρίγια εξαιτίας μιας ορισμένης μικροπρέπειας του νου και της θέλησης. Ο βαΐσια είναι έξυπνος και έχει κοινό νου, αλλά του λείπουν ιδιαίτερα η διανοητική ποιότητα καθώς και οι ιπποτικές αρετές, ο ιδεαλισμός με τη ανώτερη έννοια του όρου…

…Οι «διπλογεννημένοι» (Ντβίτζα), δηλαδή οι τρεις κάστες για τις οποίες μιλήσαμε, μπορούν να οριστούν σαν πνεύμα προικισμένο με σώμα, ενώ οι σούντρα, που εκπροσωπούν την τέταρτη κάστα, σαν σώμα προικισμένο με ανθρώπινη συνείδηση. Στην πραγματικότητα ο σούντρα είναι ο άνθρωπος που είναι κατάλληλα εφοδιασμένος μόνο για χειρωνακτική εργασία, λίγο-πολύ ποσοτικού είδους, και όχι για εργασία που απαιτεί μεγαλύτερη πρωτοβουλία και πιο σύνθετη αντιμετώπιση. Γι’ αυτόν τον ανθρώπινο τύπο (που απέχει πολύ περισσότερο από τους προηγούμενους τύπους απ’ όσο απέχει ο βαΐσια από τις ευγενείς κάστες) πραγματική είναι η σωματική σφαίρα. Η βρώση και η πόση σ’ αυτήν την περίπτωση συνιστούν, μαζί με τα ψυχολογικά συνακόλουθά τους, τη μόνη ευτυχία. 

...Η δυσκολία πάντως των Δυτικών να κατανοήσουν το καστικό σύστημα οφείλεται, κυρίως, στο ότι υποτιμούν τον νόμο της κληρονομικότητας, και αυτό για τον απλό λόγο ότι έχει λίγο – πολύ αδρανήσει στο τόσο χαοτικό περιβάλλον της σύγχρονης Δύσης, όπου σχεδόν ο καθένας φιλοδοξεί να ανέβει την κοινωνική κλίμακα- αν όντως μια τέτοια κλίμακα υπάρχει ακόμα- και σχεδόν κανένας δεν ακολουθεί τις πατρικές προσταγές. Ένας ή δύο αιώνες τέτοιων συνθηκών υπήρξαν αρκετοί για να κάνουν την κληρονομικότητα υπερβολικά αβέβαιη και ασταθή, πολύ περισσότερο καθόσον ούτε στο παρελθόν δεν καθοριζόταν από ένα σύστημα τόσο αυστηρό όσο οι Ινδικές κάστες. Αλλά ακόμα και εκεί όπου υπήρχε μετάδοση της τέχνης από πατέρα σε γυιό, οι μηχανές πρακτικά κατάργησαν την κληρονομικότητα. Σ’ αυτό πρέπει να προστεθεί, αφενός η ουσιαστική εξαφάνιση των ευγενών, και αφετέρου, η δημιουργία νέων «ελίτ». Τα πιο διάσπαρτα και θολά στοιχεία μεταμορφώθηκαν σε «διανοούμενους» με αποτέλεσμα, όπως θα’ λεγε ο Guénon, να μην βρίσκεται σχεδόν κανένας πιά στη θέση του. Ούτε εκπλήσσει καθόλου το γεγονός ότι η μεταφυσική γνώση έχει φτάσει να αντιμετωπίζεται σύμφωνα με την οπτική των βαΐσια και των σούντρα, μια αλλαγή που δεν μπορεί να την αποκρύψει κανένα συνονθύλευμα φλυαριών περί της κουλτούρας. 

Το καστικό πρόβλημα οδηγεί στο ακόλουθο ερώτημα: πώς ορίζεται η θέση και η ιδιότητα του σύγχρονου βιομηχανικού εργάτη; Κατ’ αρχάς η απάντηση είναι ότι ο κόσμος των εργατών είναι μία τελείως τεχνητή κατασκευή που οφείλεται στις μηχανές και στη λαϊκή διάδοση των επιστημονικών πληροφοριών που συνδέονται με την χρήση τους. Με άλλα λόγια, οι μηχανές αλάνθαστα κατασκευάζουν τον τεχνητό ανθρώπινο τύπο που καλείται «προλετάριος», ή μάλλον, κατασκευάζουν το προλεταριάτο, αφού εδώ πρόκειται στην ουσία για μια ποσοτική κοινότητα και όχι για μια φυσική κάστα, μια κάστα που να βασίζεται σε μια ορισμένη ατομική φύση. 

Αν ήταν δυνατόν να καταργηθούν οι μηχανές και να αποκατασταθούν οι παλιές τέχνες με όλα τα στοιχεία επιδεξιότητας και αξιοπρέπειας που ενέχουν, το «εργατικό πρόβλημα» θα έπαυε να υφίσταται. Αυτό αληθεύει ακόμα και για τις καθαρά υπηρετικές λειτουργίες ή για τις λίγο-πολύ ποσοτικές ασχολίες, απλώς γιατί οι μηχανές είναι οι ίδιες απάνθρωπες και αντι-πνευματικές. Οι μηχανές σκοτώνουν όχι μόνο την ψυχή του εργάτη, αλλά την ψυχή καθεαυτή, και γι’ αυτό επίσης την ψυχή του εκμεταλλευτή. Η συνύπαρξη εκμεταλλευτή και εργάτη είναι αδιαχώριστη από τη μηχανοποίηση. Οι τέχνες, λόγω της ανθρώπινης και πνευματικής ποιότητάς τους, προφυλάσσουν από αυτήν την χονδροειδή λύση. Η μηχανοποίηση του κόσμου, τελικά, σημαίνει τον θρίαμβο του υπολογιστικού και πανούργου σιδηρού εμπορίου. Είναι η νίκη του μέταλλου πάνω στο ξύλο, της ύλης πάνω στον άνθρωπο, της πονηριάς πάνω στην ευφυΐα.

Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2013

Η λέαινα που αγκαλιάζει τους διασώστες της


Εντυπωσιακές φωτογραφίες από ένα λιοντάρι και τη στενή του σχέση με τους δύο άντρες που το έσωσαν τραβήχτηκαν στην Αφρική. Όταν ήταν μικρότερη, η λιονταρίνα, Sirga σώθηκε από βέβαιο θάνατο από ασιτία, στα πλαίσια ενός προγράμματος για τη διάσωση λιονταριών σε διάφορες περιοχές της Αφρικής. 

Οι Valentin Gruener και Mikkel Legarth βοήθησαν το αιλουροειδές. Πλέον, η λέαινα που ζυγίζει 50 κιλά δείχνει την αγάπη της σε αυτούς που σώζουν το είδος της στην Μποτσουάνα στα νότια της Αφρικής. Η Sirga έχει συνηθίσει την ανθρώπινη παρουσία και αυτό φαίνεται και στις φωτογραφίες. 

Αν δεν υπήρχαν οι άνθρωποι του Modisa Wildlife Project, η Sirga σήμερα δεν θα μπορούσε να κυνηγά μόνη της τροφή ούτε να αναπτύξει δεσμούς με άλλα λιοντάρια.



























 

thulebooks.gr

Η κρίση στη φυσική και η δημοκρατία της Βαϊμάρης



Η πολιτισμική ιστορία της κβαντικής θεωρίας 

Το βιβλίο περιλαμβάνει τέσσερα άρθρα που εξετάζουν την περίπλοκη σχέση ανάμεσα στην κβαντική φυσική και στο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτή διαμορφώθηκε. Στο πρώτο άρθρο, του αμερικανού ιστορικού των επιστημών Πολ Φόρμαν, υποστηρίζεται ότι η διαμόρφωση της κβαντικής φυσικής ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στη γερμανόφωνη Ευρώπη μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας κβαντομηχανικής, ο μη αιτιακός χαρακτήρας της, δεν ήταν, σύμφωνα με τον Φόρμαν, προϊόν των εσωτερικών εξελίξεων στη φυσική, αλλά αποτέλεσμα της οικειοποίησης από πολλούς φυσικούς της ιδεολογίας του ανορθολογισμού που κατείχε ηγεμονική παρουσία στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Το δεύτερο και το τρίτο άρθρο, των ιστορικών της φυσικής Τζων Χέντρι και Νόρτον Γουάιζ, αντίστοιχα, εκφράζουν με αντιπροσωπευτικό τρόπο την πρόσληψη της «θέσης Φόρμαν» από την κοινότητα των ιστορικών των επιστημών. Ο τόμος κλείνει με μια πρόσφατη εργασία του ίδιου του Φόρμαν, όπου απαντά στην κριτική που ασκήθηκε στο έργο του από το 1971, όταν πρωτοδημοσιεύθηκε. Στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τη συζήτηση για τη «θέση Φόρμαν» –μια ρηξικέλευθη προσέγγιση που έχει συζητηθεί πολύ ανάμεσα σε φυσικούς, μαθηματικούς, και ιστορικούς και φιλοσόφους των επιστημών – διερευνώντας τόσο τις ιστοριογραφικές προκείμενες της κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας των επιστημών όσο και την ιστορία της σύγχρονης φυσικής.

Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2013

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΤΟ ΜΟΝ-ΣΑΙΝ-ΜΙΣΕΛ



«Η Ευρώπη χρωστά τον Αριστοτέλη στα μοναστήρια του Μεσαίωνα»


Από τον ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ

Ο 49χρονος καθηγητής Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Λυών, Σιλβέν Γκουγκενέμ, προτάσσει τη συμβολή της Δύσης, και όχι του Ισλάμ, στη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στη λατινοκρατούμενη γλωσσικά Δυτική Ευρώπη. Η ιστορική μελέτη του «Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σεν-Μισέλ» (μτφρ.: Φανή Γαϊδατζή, Φανή Μπούμπουλη, «Ολκός») από το τέλος του 2008, οπότε εξεδόθη στη Γαλλία από τον μεγάλο εκδοτικό οίκο «Seuil», προκάλεσε σάλο αντιδράσεων κυρίως στους αραβικούς κύκλους και στον πολιτικό χώρο της άκρας Αριστεράς. 


«Αισθάνομαι βαθιά απογοητευμένος, γιατί αντιμετωπίζουν τα έργα μου με ιδεολογικά και όχι επιστημονικά κριτήρια», λέει ο Σιλβέν Γκουγκενέμ

Σ' έναν συλλογικό τόμο δώδεκα επιστημόνων, που τυπώθηκε από τις εκδόσεις «Fayard», ο Σιλβέν Γκουγκενέμ δέχθηκε επίθεση για φασιστική και ρατσιστική αντιμετώπιση. Μαζί μ' αυτόν την πλήρωσε κυρίως ο κορυφαίος Φερνάν Μπροντέλ (1902-1985), ο οποίος χρεώνεται τις ίδιες "κατηγορίες" για τη «Γραμματική των πολιτισμών» του. Και οι αρνητικές κρίσεις είχαν συνέχεια: σε επιστημονικό συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο, πάλι έβαλλαν εναντίον του. Στο ''επιστημονικό συνέδριο'' όμως, δεν συμμετείχε ούτε ένας βυζαντινολόγος, η μόνη ειδικότητα η οποία,  μπορούσε να απαντήσει στις «αιρετικές» αιτιάσεις του.

Η αρχαία σοφία και η αριστοτελική σκέψη δεν μεταφέρθηκε στη Δύση από τις λατινικές μεταφράσεις των αραβικών κειμένων του Αριστοτέλη. Από το Βυζάντιο διαδόθηκε στη Δύση, με σημείο αιχμής τον 12ο αιώνα, στη μονή του Ορους του Αγίου Μιχαήλ (Μον-Σεν-Μισέλ), που βρίσκεται στα σύνορα της Νορμανδίας με τη Βρετάνη. Οι πρώτες αριστοτελικές μεταφράσεις οφείλονται στον αντιγραφέα Ιάκωβο από τη Βενετία, που είχε ζήσει στην Ανατολή και γνώριζε καλά τα ελληνικά. 


Οι «σκοτεινοί χρόνοι» επιστρέφουν 

«Οι "σκοτεινοί χρόνοι" του Μεσαίωνα επιστρέφουν. Επιβάλλεται η διαστρεβλωμένη εικόνα μιας χριστιανοσύνης καθυστερημένης σε σχέση μ' ένα "Φωτισμένο Ισλάμ". Σ' αυτό χρωστά, δήθεν, την πρόοδό της χάρη στη μετάδοση μιας ελληνικής γνώσης της οποίας η μεσαιωνική περίοδος είχε χάσει το κλειδί», είπε χθες ο Σιλβέν Γκουγκενέμ. «Μια τέτοια άποψη εμπίπτει περισσότερο στη σφαίρα της ιδεολογικής προκατάληψης παρά της επιστημονικής ανάλυσης. Ξεχνά το πάγιο ενδιαφέρον για την αρχαία Ελλάδα κατά τους πρώτους αιώνες του Μεσαίωνα, καθώς και τα ελληνικά πολιτισμικά στοιχεία της χριστιανικής θρησκείας».

Με έμφαση, ο Σιλβέν Γκουγκενέμ ζήτησε να συνυπολογίσουμε το πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον της Γαλλίας, το οποίο στάθηκε εχθρικό απέναντί του. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε φοιτητές και συνάδελφοί του καθηγητές στο Πανεπιστήμιο της Λιόν να υπογράψουν από κοινού διαμαρτυρία, στην οποία αναφερόταν ότι με τον «Αριστοτέλη στο Μον-Σεν-Μισέλ» «γίνεται μία απόπειρα να παραγραφεί η οφειλή της Ευρώπης στην αραβική γλώσσα και στην ισλαμική θρησκεία». 
Η αντίδραση, που προήλθε από τους εκπαιδευτικούς κύκλους, τον ενόχλησε τόσο πολύ, ώστε επέλεξε για ένα διάστημα να απομακρυνθεί από τα καθηγητικά του καθήκοντα και να αποκλειστεί από επιτροπές κρίσης διδακτορικών διατριβών, που ενέπιπταν στο δικό του επιστημονικό αντικείμενο, τους ιππότες και τις σταυροφορίες. 

«Αισθάνομαι βαθιά απογοητευμένος γιατί τα κριτήρια, με τα οποία αντιμετωπίζουν το έργο μου, είναι ιδεολογικά και όχι επιστημονικά. Θα πρόσθετα και πληγωμένος από την πολεμική που μου ασκείται, ιδιαίτερα από ανθρώπους που δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο μου», είπε. Στο πλευρό του είχε εκτός από επιστήμονες της δικής του ειδικότητας -ορισμένοι εξ αυτών και Αραβες ή αραβικής καταγωγής- κι έναν ζωντανό μύθο της Ιστορίας των μεσαιωνικών χρόνων, τον Ζακ Λε Γκοφ, ο οποίος αποφάνθηκε: «Βρίσκω το βιβλίο ενδιαφέρον, αν και συζητήσιμο».


Το βιβλίο


Από την ιστοσελίδα Πεμπτουσία 

Ο Σ. Γκουγκενέμ επιχειρεί στην μελέτη αυτή να δείξει ότι ο εξελληνισμός της μεσαιωνικής Ευρώπης ήταν προϊόν της βουλήσεως των Ευρωπαίων, ενώ παράλληλα επισημαίνει ότι προς την κατεύθυνση του εξελληνισμού της δεν συνεισέφερε σχεδόν τίποτε ο αραβομουσουλμανικός πολιτισμός.

Με αναφορές στα σωζόμενα χειρόγραφα που προέρχονται από τα εργαστήρια αντιγραφής των μεσαιωνικών μοναστηριών δείχνει στο Α’ κεφάλαιο του βιβλίου ότι η ιατρική, η ρητορική, η ιστορία και η φιλοσοφία ενδιαφέρουν ιδιαιτέρως τα μεσαιωνικά κέντρα πολιτισμού, που βρίσκονται στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Γαλλία, ακόμη και στην Ιρλανδία. Η μεταφραστική εργασία από τα ελληνικά στα λατινικά συνεχίζεται «χωρίς διακοπή σε όλη τη διάρκεια του μεσαίωνα» (σ. 54), γεγονός που οδηγεί στην διαπίστωση ότι «οι σχέσεις της λατινικής Ευρώπης με την ελληνική Αυτοκρατορία ήταν σημαντικότερες απ’ ο,τι υποθέταμε μέχρι σήμερα» (σ. 58). 

Ακολουθεί το Β’ κεφάλαιο του βιβλίου, στο οποίο ο συγγραφέας δείχνει ότι ουδέποτε το Βυζάντιο «έχασε το νήμα που το συνέδεε με τους κλασικούς συγγραφείς» (σ. 89). Ιδαίτερη αναφορά κάνει ο Γκουγκενέμ στους Σύρους χριστιανούς, οι οποίοι ασχολήθηκαν με τις μεταφράσεις των αρχαίων ελληνικών κειμένων στην αραβική, τονίζοντας ότι «οι Σύροι χριστιανοί, Νεστοριανοί ή Μονοφυσίτες, βρίσκονταν στην πηγή του αραβομουσουλμανικού γραπτού πολιτισμού» (σ. 95). 

Το Γ’ κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στο αβαείο του Μον-Σαιν-Μισέλ, το οποίο, από τον 10ο μέχρι τον 13ο αι., υπήρξε σημαντικό κέντρο γνώσης. Εκτενής είναι η αναφορά του συγγραφέα στον Ιάκωβο της Βενετίας, ο οποίος μετέφρασε μεγάλο αριθμό βιβλίων του Αριστοτέλους από τα ελληνικά στα λατινικά (σσ. 116-134).

Το επόμενο κεφάλαιο (Δ’) θίγει το κρίσιμο ζήτημα της σχέσεως της ελληνικής κληρονομιάς με το Ισλάμ. Όσον αφορά την φιλοσοφία, ο καθηγητής Γκουγκενέμ διατυπώνει την άποψη ότι «ο ελληνικός ορθολογισμός δεν μπόρεσε να διεισδύσει στον πολιτικό κόσμο και την κοινωνία του Ισλάμ» (σ. 162). Είναι χαρακτηριστικό ότι η παρουσία του Αριστοτέλους στο Ισλάμ στον τομέα της πολιτικής, της ηθικής και της μεταφυσικής είναι ανύπαρκτη. Ομοίως και στην περίπτωση του ελληνορωμαϊκού δικαίου, επισημαίνει ότι «το ρωμαϊκό δίκαιο δεν επηρέασε με κανένα τρόπο το ισλαμικό νομικό σύστημα» (σ. 174). Αντιθέτως προς ο,τι υποστηρίζεται μετ’ εμφάσεως στην έρευνα, ο συγγραφέας συμπεραίνει ότι «ο μεσαιωνικός χριστιανικός κόσμος και ο μουσουλμανικός δεν είχαν τίποτε κοινό» (σ. 175). 

Στο εξαιρετικώς ενδιαφέρον πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο του έργου του ο συγγραφέας, αφού επισημάνει τις μεγάλες διαφορές μεταξύ του χριστιανισμού και του μουσουλμανισμού, τονίζει την απόσταση του ευρωπαϊκού πολιτισμού από τον ισλαμικό κόσμο (σσ. 179-209). Αποτιμά δε ότι «ο ευρωπαϊκός πολιτισμός παρέμεινε ελληνορωμαϊκής και εβραιοχριστιανικής έμπνευσης» (σ. 215).

Σε μία τελική εκτίμηση, ο συγγραφέας δείχνει με πειστικό τρόπο ότι ο αραβομουσουλμανικός πολιτισμός παρέμεινε ξένος τόσο στην αρχαία ελληνική κληρονομιά, όσο και στην χριστιανική κοσμοαντίληψη, στοιχεία τα οποία βοήθησαν στην συγκρότηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι τοποθετήσεις και προσεγγίσεις του συγγραφέα είναι πολύ καλά τεκμηριωμένες και σαφείς. Πάντως δεν είναι βέβαιο ότι οι διαπιστώσεις του βιβλίου είναι πράγματα αυτονόητα, διότι αυτά, στην μετανεωτερική εποχή μας και στην πολυπολιτισμική κοινωνία μας, για ευνοήτους λόγους, ασχέτους προς την επιστήμη, αποσιωπώνται ακόμα και στα σχολικά εγχειρίδια.

Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2013

Κατάσταση εξαίρεσης


Όταν η έκτακτη ανάγκη μετατρέπει την εξαίρεση σε κανόνα 

H κατάσταση εξαίρεσης -έννοια που αντλεί την καταγωγή της από την "exceptio" του ρωμαϊκού δικονομικού συστήματος και την οποία ο Αγκάμπεν θεωρεί ταυτόσημη με την "κατάσταση έκτακτης ανάγκης"- έχει αρχίσει σήμερα να μετατρέπεται, και με τη δική μας ανοχή, σε "φυσιολογικό" τρόπο διακυβέρνησης, τρόπο ο οποίος καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τόσο την εξωτερική όσο και την εσωτερική πολιτική των κρατών. Το βιβλίο του κορυφαίου Ιταλού φιλοσόφου διερευνά σε βάθος τις σύνθετες ιστορικές πτυχές του ζητήματος, αναλύει τα αίτια και τις επιπτώσεις του στις σημερινές κοινωνίες και εξετάζει τις "μεταμορφώσεις" του μέσα στο χρόνο. Όταν η κατάσταση εξαίρεσης τείνει να γίνει ο κανόνας, οι θεσμοί και οι ισορροπίες των δημοκρατικών συνταγμάτων δεν μπορούν να λειτουργήσουν . Κινούμενος σ' έναν, εν πολλοίς, αχαρτογράφητο χώρο ανάμεσα στην πολιτική και το δίκαιο, ανάμεσα στην έννομη τάξη και την καθημερινή ζωή, χώρο τον οποίο οι περισσότεροι ιστορικοί και πολιτικοί επιστήμονες αρνούνται να μελετήσουν, ο Αγκάμπεν εξετάζει μία προς μία τις νομικές θεωρίες που αφορούν την κατάσταση εξαίρεσης και φωτίζει με έναν ουσιαστικό και ριζοσπαστικό τρόπο τη σκοτεινή σχέση που συνδέει τη βία με το δίκαιο. 

Η παρούσα έρευνα προτίθεται να εξετάσει αυτό το ουδέτερο έδαφος ανάμεσα στο δημόσιο δίκαιο και το πολιτικό γεγονός, ανάμεσα στην έννομη τάξη και τη ζωή. Μόνο αν μετακινηθεί ο πέπλος που καλύπτει αυτή τη δυσδιάκριτη ζώνη θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε και να κατανοήσουμε όσα διακυβεύονται λόγω της διαφοράς-ή της υποτιθέμενης διαφοράς-μεταξύ του πολιτικού και του νομικού, του δικαίου και του ανθρώπου. Και ίσως μόνο τότε θα είναι δυνατό να απαντήσουμε στο ερώτημα που δεν παύει να αντηχεί στην ιστορία της δυτικής πολιτικής: τι σημαίνει «δρω πολιτικά»;

Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2013

Φαῖδρος Μπαρλᾶς (1925-1975)




[Ἐν Ἔτει 2000]

Ὅταν μεγάλωσε, ἔμαθε πὼς ὁ πατέρας του 
ἦταν κι αὐτός, «τὴ νύχτα ἐκείνη», 
στὸ Πολυτεχνεῖο. Ἡ θεία του ἡ Λιλή, 
ὁ θεῖος του ὁ Μιχάλης, ἦταν κι αὐτοί, 
«τὴ νύχτα ἐκείνη», στὸ Πολυτεχνεῖο. 
Ὅλοι οἱ γνωστοί τοῦ μπαμπᾶ, ὅλες οἱ γνωστές τῆς μαμᾶς, 
ἦταν κι αὐτοί, «τὴ νύχτα ἐκείνη», στὸ Πολυτεχνεῖο… 
Τώρα, κάθε πρωΐ, καθώς κατηφορίζει τὴν ὁδό Πατησίων 
κι ἀντικρύζει τὴν καγκελλόπορτα τὴν κλεισμένη «εἰς μνήμην». 
στριφογυρίζει στὸ νοῦ του ἡ ἴδια ἀπορία: 
«Πῶς διάβολο χώρεσαν ὅλοι αὐτοί ἐδῶ μέσα;…»

thulebooks.gr