Τετάρτη 6 Οκτωβρίου 2010

ΑΡΘΟΥΡ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ (ARTHUR SCHOPENHAUER) -ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ-


Το έργο αυτό, αν και έχει ως βάση την καθ’ εαυτήν φιλοσοφία του Σοπενάουερ, είναι ένα ευανάγνωστο έργο εκλαϊκευμένης φιλοσοφίας. Πρόκειται για το κείμενο ακριβώς εκείνο χάρη στο οποίο ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος βγήκε από τη μακρόχρονη αφάνεια κι έγινε γνωστός, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, σ’ ένα ευρύτατο αναγνωστικό κοινό.



Αξιοποιώντας την παράδοση συναφών συγγραμμάτων από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες του, αλλά και με πνεύμα συνάμα πρωτότυπο και κριτικό, ο Σοπενάουερ επιχειρεί, κατ’ αρχάς, μια ταξινόμηση και ανάλυση των παραγόντων της ανθρώπινης ευτυχίας· και, στη συνέχεια, παραθέτει μια σειρά από πρακτικές αρχές και παραινέσεις με σκοπό να βοηθήσει τον αναγνώστη στην κατάκτηση της ευτυχίας. Όλα δε τούτα παρουσιάζονται με τρόπο που επιβεβαιώνει τη φήμη του συγγραφέα ως εξαίρετου δοκιμιογράφου.

Οι Αφορισμοί παρέχουν στον Έλληνα αναγνώστη τη δυνατότητα να εξοικειωθεί με τη σκέψη του σημαντικού αυτού φιλοσόφου του 19ου αι., τα κύρια έργα του οποίου, δυστυχώς, παραμένουν μέχρι σήμερα αμετάφραστα στα ελληνικά. Η εκτενής εισαγωγή και τα πολυάριθμα επεξηγηματικά σχόλια του μεταφραστή επιχειρούν να καταδείξουν τη σύνδεση του κειμένου αυτού με τα λοιπά έργα του Σοπενάουερ, καθώς επίσης και να επισημάνουν τις αναφορές του στη σκέψη άλλων στοχαστών.

Το έργο αυτό προσφέρεται επίσης και ως εισαγωγή σε ζητήματα πρακτικής φιλοσοφίας γενικότερα, προάγοντας τον σχετικό προβληματισμό του αναγνώστη.




         -ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ-



                               Αποσπάσματα από το βιβλίο



« Ο όχλος έχει μεν μάτια και αυτιά, δεν έχει, όμως, σχεδόν τίποτε άλλο πέραν τούτων. Κρίσεως, μάλιστα, στερείται σχεδόν ολοκληρωτικά, η δε μνήμη του είναι και αυτή περιορισμένη».


«…ενώ η φύση έχει εισαγάγει ανάμεσα στους ανθρώπους, τόσο σε ηθικό όσο και σε διανοητικό επίπεδο, την μέγιστη δυνατή διαφορετικότητα, η κοινωνία, θεωρώντας αυτήν την διαφορετικότητα ως ένα τίποτε, καθιστά όλους ίσους, ή, μάλλον, υποκαθιστά τις φυσικές με τις τεχνητές διαφορές και τις ιεραρχίες των τάξεων και των βαθμών, οι οποίες, πολύ συχνά, είναι αντιδιαμετρικά αντίθετες από την φυσική ιεραρχία. Χάρη σ’ αυτή τη διάταξη, εκείνοι που η φύση είχε τοποθετήσει χαμηλά έχουν καλή θέση, ενώ εκείνοι, αντίθετα, για τους οποίους προέβλεπε υψηλή θέση αδικούνται…..»

«Στον διανοητικά προικισμένο άνθρωπο, η μοναχικότητα παρέχει ένα διττό όφελος: πρώτον, το να είναι με τον εαυτό του και, δεύτερον, το να μην είναι με τους άλλους. Τούτο το τελευταίο θα το αξιολογήσει κανείς ιδιαίτερα, αναλογιζόμενος πόσα βάσανα, πόσους καταναγκασμούς ακόμη και κινδύνους ενέχει κάθε συναναστροφή».

«..Είναι, συνεπώς, ένα αίσθημα αριστοκρατικό αυτό που τρέφει την ροπή στην απομόνωση και την μοναχικότητα. Όλοι οι αχρείοι είναι αξιοθρήνητα κοινωνικοί- ο άνθρωπος όμως ευγενούς και υπέροχου ποιού καταλήγει με τα χρόνια στην διαπίστωση ότι στον κόσμο- σπανίων περιπτώσεων εξαιρουμένων- δεν υπάρχει παρά η επιλογή ανάμεσα στην μοναχικότητα και την ευτέλεια.» «Όρος απαραίτητος για την ανθρώπινη ευτυχία είναι η δραστηριότητα: ο άνθρωπος πρέπει ν’ ασχολείται με κάτι και, ει δυνατόν, να δημιουργεί ή, τουλάχιστον, να μαθαίνει κάτι . Οι δυνάμεις του απαιτούν να χρησιμοποιούνται και ο ίδιος επιθυμεί να βλέπει ένα κάποιο αποτέλεσμα της χρήσης τους. Την μεγαλύτερη, πάντως, ικανοποίηση απ’ αυτήν την άποψη, την παρέχει το να φτιάχνει κανείς κάτι, να κατασκευάζει, είτε αυτό το κάτι είναι ένα καλάθι είτε ένα βιβλίο. Αυτό, δε, που του παρέχει άμεση ευτυχία είναι το να βλέπει ένα έργο να μεγαλώνει στα χέρια του ημέρα με την ημέρα και μέχρι την τελείωσή του. Τούτο συμβαίνει στην περίπτωση ενός έργου τέχνης, ενός γραπτού ή ακόμη κι ενός απλού χειροτεχνήματος- φυσικά, όμως, όσο ανώτερο το είδος του έργου, τόσο μεγαλύτερη η απόλαυση που παρέχει…..

 Εντούτοις, ο καθένας πρέπει ν’ ασχολείται με κάτι που αντιστοιχεί στις ικανότητές του. Το πόσο βλαβερά επιδρά επάνω μας η έλλειψη μεθοδικής ενασχόλησης, μιας όποιας εργασίας, το διαπιστώνει κανείς όταν, κατά την διάρκεια ενός μεγάλου ταξιδιού αναψυχής, νιώθει σε κάποιες στιγμές πραγματικά δυστυχής: τούτο οφείλεται στο ότι, καθόσον χωρίς πραγματική απασχόληση . έχει αποσπασθεί από το φυσικό του στοιχείο»

« Η υπέρβαση εμποδίων συνιστά την πλήρη απόλαυση της ύπαρξης. Είτε τα εμπόδια αυτά είναι υλικής φύσεως (όπως κατά το πράττειν κι ενεργείν) είτε πνευματικής (όπως κατά το μανθάνειν κι ερευνάν), ο αγώνας μαζί τους και η νίκη σε καθιστά ευτυχή»

«Όποιος, λοιπόν, φαντάζεται ότι στον κόσμο στον οποίο ζούμε οι διάβολοι περιφέρονται μόνο με κέρατα και οι παλιάτσοι με κουδουνάκια θα γίνεται διαρκώς η εύκολη λεία ή το παίγνιό τους»

«Μα τι αφελής είναι εκείνος που τρέφει την χίμαιρα πως το να επιδεικνύει πνεύμα κι ευφυΐα συνιστά ένα μέσο για να γίνεται αγαπητός στην κοινωνία! Το αντίθετο, οι ιδιότητες αυτές εξάπτουν το μίσος και την μήνι της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων».

«Τα πραγματικά μεγάλα πνεύματα – όπως οι αετοί- φωλιάζουν ψηλά στους αιθέρες, μοναχικά».

«…οι ομόφρονες άνθρωποι καταφέρνουν να σμίγουν τόσο γρήγορα, σαν να ασκούν εκατέρωθεν μαγνητική έλξη – verwandte Seelen grussen sich von ferne [ συγγενείς ψυχές αλληλοχαιρετώνται από μακριά] »